امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳

شرحی بر ضرورت وجود آزمایشگاه در شرکتهای برق

“آزمایش”، مرحله چهارم روش علمی  (Scientific Method) است. فراهم نبودن امکان آزمایش، چرخه روش علمی را عقیم نموده و امکان بررسی و تایید فرضیات بوجود آمده را سلب می نماید. انسان موجودی پرسشگر است و از همین راه می تواند با پیرامون خود ارتباط برقرار کرده و به قضاوت و داوری بپردازد. خصوصا، در حوزه های پیچیده، ناملموس و تجربی نظیر مهندسی برق، فقط انجام آزمایش است که به بهبود جهان بینی علمی و توسعه منابع انسانی منجر می شود. اگر امکان انجام آزمایشات و مشاهدات علمی از منابع انسانی چنین سازمانهایی سلب شود، دانش آن سازمان رو به رکود و نزول خواهد گذاشت. سازمانی که از منابع انسانی خود و در حوزه تخصص آنها ابهام زدایی نکند، همچون خاشاکی اسیر تلاطم امواج ایجاد شده از سایر ذینفعان (پیمانکاران، مشاوران و ….) خواهد شد.

علم مهندسی برق اساسا بر پایه آزمایشهای افرادی چون فارادی، هانری، ولتا، اهم، ادیسون، تسلا و … شکل گرفته و همین آزمایشات است که منجر به تدوین تئوریهای پیچیده شده است. فهم بسیاری از تئوریهای پیچیده، بدون تکرار آزمایشهای صورت گرفته، بغایت دشوار است.

در بسیاری از شرکتهای جهان، افرادی بعنوان خبره (Mentor) وظیفه دارند تا از طریق انجام آزمایشهای روشنگرانه، نقاط ابهام را از ذهن منابع انسانی خود برطرف نموده و در ضمن پاسخگویی به سوالات شکل گرفته در اذهان، توسعه منابع انسانی سازمان را تسریع بخشند. افراد خبره، افرادی هستند که در هر دو بعد تئوری و تجربی دانش رشد متوازنی نموده اند و قادرند ارتباط بین پدیده های فیزیکی و دانش بشری را به روش قابل فهم بیان کنند. بر همین اساس، شرکتهای برق پیشرو، افراد مستعد راشناسایی کرده، پرورش داده و در راستای توسعه منابع انسانی خود، بعنوان خبره مورد استفاده قرار می دهند.

 

۲-انواع آزمایش و اهداف آن :

آزمایش را می توان از دیدگاه هدف آن به دسته های زیر تقسیم بندی نمود :

۲-۱-آزمایشهای روشنگرانه

۲-۲- آزمایشهای تشخیصی

۲-۳-آزمایشهای کنترل کیفیت

۲-۴-آزمایشهای کور

 

۲-۱ – آزمایشهای روشنگرانه :

رشد سریع دانش بشری و نقص آموزشهای آکادمیک باعث شکل گیری ابهامات زیادی در ذهن بشر شده است. حتی بسیاری از متخصصان نیز در حوزه تخصص خود با ابهامات متعددی مواجه اند. این نقاط ابهام، اعتماد به نفس و کارایی آنها را به شدت کاهش می دهد. مهندسان برق زیادی در سراسر دنیا وجود دارند که هنوز تئوریهای بنیادی این دانش را به درستی نیاموخته اند. برای مثال، یک مهندس برق ممکن است به دلیل ضعف آموزش و برطرف نشدن آن در طی آموزشهای حین خدمت، در مواجهه با یک مشاور یا پیمانکار، که به نسبت دارای مشاهدات تجربی بیشتری بوده است، ناتوان ظاهر شده و از منافع شرکت متبوعش به درستی صیانت نکند.

در کشورهای توسعه نیافته، پیمانکاران،سازندگان و مشاوران، به سهولت موفق به هدایت متخصصان شرکتهای برق در مسیر منافع خود شده و صدمات جبران ناپذیری را به شرکتهای برق وارد می سازند. در حالیکه در کشورهای پیشرفته، متخصصان سازمانها هستند که نیازها و مسیر حرکت خود را تبیین کرده و سایر ذینفعان را هدایت می کنند.

معمولا آزمایشهای روشنگرانه بصورت یک نمایش اجرا می شود. در این نمایشها، متخصص مجرب یا خبره (Mentor) یک پدیده فیزیکی را به معرض نمایش علاقمندان گذاشته ، بنیانهای تئوری آن را تشریح کرده و ابهامات موجود در خصوص آن را رفع می کند.

 

۲-۲-آزمایشهای تشخیصی :

شبکه های توزیع برق، آبستن حوادث متعددی است که توجیه علمی برای آن وجود ندارد. اصطلاحاتی چون Water Treeing، Fault Motoring، Fault Path Carbonization ،  Null Oscillation و … همگی نتایج حاصل شده از آزمایشهای تشخیصی هستند.  در پروژه های بهبود قابلیت اطمینان نیز بخش عمده ای از موفقیت بستگی به شناسایی علل خطا دارد.

پاسخ سوالاتی نظیر :

۱-     چرا ترانسفورماتوری بی دلیل می سوزد؟

۲-     چرا بدنه ترانسفورماتوری مداوم سوراخ می شود؟

۳-     علت اتصالی مداوم سرکابلها در قسمتی از شبکه چیست؟

۴-     چرا فیوز یکی از فازهای بانک خازنی مداوما می سوزد؟

 

و بی نهایت سوال دیگر، از آزمایشهای تشخیصی حاصل می شود.

 ۲-۳- آزمایشهای کنترل کیفیت :

برخلاف آزمایشهای روشنگرانه و تشخیصی که پیچیده بوده و نیازمند مشاهدات علمی دقیق هستند، آزمایشهای کنترل کیفیت کاملا روتین بوده و تحلیلهای آنها نیز دارای فرمت مشخصی است. به همین دلیل، معمولا آزمایشگاه های این دسته را می توان بصورت مجزا از سازمانها احداث نمود. در برخی موارد، این آزمایشگاه ها کاملا مستقل بوده و  در برخی موارد، توسط شرکتهای سازنده اداره می شوند. از چنین آزمایشگاه هایی انتظار می رود که در راستای بهبود فرآیند کنترل کیفیت، از تجهیزات و ادوات دقیق و گرانقیمت استفاده نمایند.

بطور کلی ویژگیهای آزمایشهای کنترل کیفیت بسیار متفاوت از سه نوع آزمایش دیگر بوده و به همین دلیل مد نظر این گزارش نیست.

 

۲-۴-آزمایشهای کور :

آزمایشهایی است که به منظور انجام اکتشاف و نوآوری در یک حوزه از علم انجام می شود. در این آزمایشها، آزمایشگر امیدوار است تا با انجام یکسری آزمایشهای بی هدف، پدیده جدیدی را کشف نماید. آزمایش اخیر نیز از حوزه مورد بحث این گزارش خارج بوده و بیشتر در موسسات تحقیقاتی و دانش بنیان مورد نظر قرار می گیرد.

نوشته‌های مرتبط